داستان ذوالقرنین
☘️داستان ذوالقرنین☘️
✨قسمت اول
?مشخصات ذوالقرنين
?نام ذوالقرنين در قرآن در دو مورد آمده است، و داستان او به طور فشرده در سوره كهف در ضمن ۱۶ آيه (از آيه ۸۳ تا ۹۸) ذكر شده است.
?درباره اين كه ذوالقرنين چه كسى بوده، مطالب گوناگونى گفته شده است، مانند:
۱⃣ او همان اسكندر مقدونى است كه فتوحات بسيار نمود، و كشورهاى بسيار را در زير سلطه خود آورد.(كامل ابن اثير، ج ۱، ص ۲۷۸)(بعضی از مفسران این نظریه را مردود می دانند؛ زیرا اسکندر فردى مشرک و بت پرست بود و حتى در اواخر و در پى پیروزى بر هخامنشیان ادعاى خدایى کرد. و با آنچه در قرآن کریم ذکر شده است منافات دارد.(تفسیر نمونه، ج۱۲، ص ۵۴۳)
۲⃣ يكى از پادشاهان يمن بود، كه به عنوان تُبَّع خوانده مى شد، كه جمع آن تبايعه است طبق اين نظريه سد معروف مأرب كه در يمن بود از ساخته هاى او است.(الميزان، ج ۱۳، ص ۴۱۴)
۳⃣ سومين و جديدترين نظريه اين كه ذوالقرنين همان كورش كبيراست كه پانصد و سى سال قبل از ميلاد مى زيست.(دانشمند محقق ابوالكلام آزاد كه روزى وزير فرهنگ كشور هند بود، با تحقيقات كافى، همين نظريه را انتخاب نموده است، علامه طباطبايى پس از نقل و بررسى گفتار ابوالكلام آزاد، مى گويد: گر چه اين نظريه از بعضى از جهات خالى از اشكال نيست، ولى از همه نظريه ها به قرآن منطبق تر است (الميزان، ج ۱۳، ص ۴۲۶).
?اما اين كه به او ذوالقرنين (صاحب دوقرن) مى گفتند، باز مطالب گوناگون گفته شده است مانند:
۱⃣ زيرا او دو قرن زندگى و حكومت كرد.
۲⃣ زيرا به شرق و غرب عالم كه به تعبير عرب دو شاخ خورشيد است رسيد.
۳⃣ زيرا دو طرف سر او برآمدگى مخصوصى بود.
۴⃣ زيرا تاج او داراى دو شاخ بود.
?ذوالقرنين از نظر قرآن داراى ويژگى هاى برجسته زير است:
۱⃣ خداوند اسباب پيروزى ها را در همه ابعاد، در اختيار او گذاشت.
۲⃣ او سه لشگركشى مهم كرد، نخست به غرب، سپس به شرق، و سرانجام به منطقه اى در شمال كه داراى تنگه كوهستانى است، او در هر يك از اين سفرها با اقوامى برخورد نمود.
۳⃣ او مردى با ايمان، عادل و مهربان و يار نيكوكار و دشمن ظالمان بود، از اين رو مشمول عنايات خاص خداوند گرديد.
۴⃣ او نيرومندترين و مهمترين سدها را كه در آن از آهن و مسؤوليت زياد استفاده شده بود، به عنوان دژ، براى كمك به مستضعفان ساخت، بيشتر به نظر مى رسد كه اين سد در سرزمين قفقاز، ميان درياى خزر و درياى سياه، بين سلسله كوههاى آن جا همچون يك ديوار بوده است.
۵⃣ در قرآن چيزى كه صراحت بر پيامبرى او داشته باشد نيست، ولى تعبيراتى ديده مى شود كه از علائم پيامبرى او خبر مى دهد، در روايات اسلامى به عنوان عبد صالح معرفى شده است.
۶⃣ از امام صادق عليه السلام نقل شده: چهار نفر بر تمام دنيا حكومت كردند، دو نفرشان از مؤمنان بودند كه عبارتند از: سليمان و ذوالقرنين، و دو نفرشان از كافران بودند كه عبارتند از نمرود و بخت النصر.(سفينة البحار، ج ۱، ص ۶۰)
☘️داستان ذوالقرنين
✨قسمت دوم
?لشگر كشى ذوالقرنين به سمت غرب
?ذوالقرنين پادشاه عادلى بود، تصميم گرفت با همت قهرمانانه بر شرق و غرب جهان، حركت كند و همه را زير پرچم خود آورد و در پرتو حكومت مقتدرانه خود، جلو ظلم و طغيان ظالمان و ستمگران را بگيرد، و تا آخرين حد توان خود از حريم مستضعفان دفاع نمايد.
?مركز او ظاهراً سرزمين فارس بود.(وطبق پاره اى از روايات در دومة الجندل، منطقه مرزى شام و عراق)سه جنگ و لشگركشى بزرگ داشت:
۱⃣ به سوى غرب
۲⃣ به سوى شرق
۳⃣ به سوى منطقه اى كوهستانى، بين شرق و غرب.
?خداوند همه اسباب كار و پيروزى را در اختيارش قرار داده بود. او با لشگر مجهز و بيكرانى به سمت غرب حركت كرد، همه ناهموارى ها در برابرش هموار شدند، و همه گردنكشان در برابرش تواضع كردند، او همچنان به فتوحات ادامه داد. شب و روز به پيش رفت تا به چشمه آبى رسيد، كه آب و گلش به هم آميخته بود، چنين به نظر مى رسيد كه خورشيد در آن غروب مى كند، و تصور مى كرد كه ديگر پس از آن، جنگ و فتح باقى نمانده است.
?ولى در آن سرزمين قومى را ديد كه كفر و طغيان و ظلمشان موجب آزار مستضعفان مى شد و همه را به ستوه آورده بود، آن قوم به ستمگرى و قتل و غارت معروف بودند.
?ذوالقرنين از درگاه خداوند خواست تا او را در هدايت و رهبرى مردم، يارى كند، و تكليفش را در مورد آن قوم وحشى و ستمگر روشن سازد.
?خداوند ذوالقرنين را در ميان دو كار مخير ساخت:
۱⃣ با شمشير آنها را كيفر و سركوب كند
۲⃣ به دعوت و راهنمايى آنها بپردازد، مدتى به آنها مهلت دهد، شايد هدايت گردند، و از ستم و طغيان دست بردارند.
?ذوالقرنين راه دوم را برگزيد و گفت: هر كه ستم كند، او را مجازات خواهيم كرد سپس به سوى پروردگارش باز خواهد گشت، و خدا او را به عذابى سخت دچار خواهد ساخت، ولى هر كس كه به حق بگرود و كار شايسته انجام دهد، براى او پاداش نيك خواهد بود، و ما به گشايش كارش اقدام مى كنيم.
?ذوالقرنين مدتى در آن جا ماند، و از ستم ستمگران جلوگيرى نمود، و پايه عدالت و صلح را در آن جا پى ريزى كرد و پرچم اصلاح را برافراشت.
داستان ذوالقرنين
قسمت سوم
?لشگركشى ذوالقرنين به شرق و شمال، و ساختن سد براى جلوگيرى از ستم قوم وحشى
?پس از آن ذوالقرنين با تدبير و همت شجاعانه و اهداف مصلحانه به طرف شرق لشگر كشيد، به هر جا رسيد، همه را فتح كرد، و مردم در همه جا از او استقبال كردند و تسليم حكومت او شدند.
?ذوالقرنين همچنان پيش مى رفت تا به آخرين سرزمين هاى آباد رسيد، در آن جا اقوامى را ديد كه آفتاب بر آنها مى تابد، خانه و سايبان و درخت و باغى ندارند، تا در سايه اش بيارامند، بلكه در كمال بيچارگى زندگى مى كنند، و در تاريكى جهل و نادانى دست و پا مى زنند.
?ذوالقرنين براى نجات آنها، پرچم حكومتش را در آن جا برافراشت، و با نور علم و تدبير و راهنمايي هايش، آن محيط تيره را روشن نمود.و خدمت شايانى به آنها كرد.
?سپس ذوالقرنين با لشگرش به سوى شمال رهسپار شد، به هر جا رسيد همه را فتح كرد و همه گردنكشان در برابرش تسليم شدند و سر بر اطاعت او نهادند، تا به جايى رسيد ديد در آن جا قومى زندگى مى كنند كه زبانشان مفهوم نيست، ولى مجاور دو قوم وحشى و طغيانگر ياجوج و ماجوج هستند، اين دو قوم كه جمعيتشان زياد بود چون آتشى در نيزار خشك بودند، به هر جا مى رسيدند به غارت مى پرداختند. آن قوم وقتى كه سايه پر بركت ذوالقرنين را بر سر خود ديدند، و قدرت و شكوه و عظمت او را مشاهده كردند، از او تقاضا كردند كه آنها را در برابر دو قوم وحشى ياجوج و ماجوج يارى كند، و براى جلوگيرى از طغيان آنها سدى محكم و بلند (مثلاً مانند ديوار چين) در برابر آنها بسازد، تا از شر آنها محفوظ بمانند.
?آن قوم در پايان قول دادند كه تا سرحد توان، ذوالقرنين را يارى كنند، و با هميارى و همكارى خود، كارهاى عادلانه و خداپسندانه او را به پايان برسانند.
?ذوالقرنين كه انسانى مهربان و خيرخواه و دشمن ظلم بود، به تقاضاى آنها پاسخ مثبت داد، از گنج ها و سيم و زر و امكانات بسيار ديگر كه خداوند در اختيارش گذاشته بود، استفاده كرد، و به ساختن سدى نيرومند اقدام جدى نمود، آن قوم نيز اسباب كار را فراهم كردند، آنها مقدار زيادى آهن و مس و چوب و زغال آماده كرده و تحت نظارت ذوالقرنين آهن هاى بزرگ و سنگين را بين دو كوه قرار دادند، و چوب و زغال در اطراف آن ريختند، آتش افروختند، و مسها را گداخته نموده و آهنها را به همديگر جوش دادند، تا به صورت سدى نيرومند در آمد كه دو قوم ياجوج و مأجوج قدرت عبور و نفوذ از آن را نداشتند، و هرگز نمى توانستند آن را سوراخ يا ويران نمايند.
?وقتى كه ذوالقرنين از كار ساختن آن سد و سنگر بى نظير فارغ شد، بسيار خوشحال شد كه گامى راسخ براى نجات مستضعفان در برابر ستمگران برداشته است. او كه همه چيز را از الطاف الهى مى دانست، در اين مورد نيز از لطف و رحمت خدا ياد كرد و گفت:
?هذَا رَحمَةً مِن رَبِّى؛?
✨اين از رحمت پروردگار من است.(سوره كهف، آیه ۹۸)✨
?و آن چنان در برابر خدا و حقايق، متواضع و متوجه بود، كه ساختن چنان سدى هرگز او را مغرور نكرد كه مثلاً بگويد سدى براى شما ساختم كه تا ابد، شما را حفظ خواهد كرد، بلكه در عين حال از فناى دنيا سخن به ميان آورد و گفت:
?فاذا جاءَ وَعدُ رَبِّى جَعلَهُ دكّاً وَ كانَ وَعدُ رَبِّى حَقاً?
✨هرگاه فرمان پروردگارم فرا رسد، آن را در هم مى كوبد، و به يك سرزمين صاف و هموار مبدل مى سازد، و وعده و فرمان پروردگارم حق است.(سوره كهف، آیه ۹۸)✨
?طبق بعضى از روايات حضرت خضر عليه السلام در بعضى از موارد همراه ذوالقرنين بود، و كارهاى او را تاييد نموده و او را راهنمايى كرد،(تفسير نورالثقلين، ج ۳، ص ۳۰۵ و ص ۲۹۹)
داستان ذوالقرنين
قسمت چهارم
?سنگ عجيب و عبرت ذوالقرنين و گريه او براى سفر آخرت(بخش اول)
?آن چه در بالا ذكر شد، در قرآن آيه ۸۳ تا ۹۸ كهف، به آن اشاره شده است. ولى روايات متعددى پيرامون بعضى از حوادث زندگى ذوالقرنين نقل شده است. ما براى حُسن ختام، نظر شما را به فرازى از يكى از آن حوادث، كه جالب است جلب مى كنيم:
?ذوالقرنين از حكماء و دانشمندان شنيده بود، در زمين منطقه اى به نام ظلمات وجود دارد، كه هيچكس از پيامبران و غير آنها به آن جا راه نيافته است، تصميم گرفت به سوى آن منطقه سفر كرده و آن جا را نيز كشف كند. او با سپاهى مجهز با صدها نفر حكيم و دانشمند به راه افتاد، و سرانجام به آن منطقه رسيد، و در همين منطقه چهل شبانه روز به حركت خود ادامه داد، و چيزهاى عجيبى ديد… تا اين كه ناگاه شخصى را به صورت جوان زيبا، با لباس سفيد مشاهده كرد كه به آسمان مى نگريست و دستش را بر دهانش نهاده بود، او وقتى صداى خش خش حركت ذوالقرنين را شنيد، گفت: كيستى؟
?ذوالقرنين گفت: من هستم، و ذوالقرنين نام دارم.
?او گفت: يا ذوالقَرنَينِ اَما كَفافَ ما وَراكَ حَتّى وَصَلتَ اِلَىَّ؟؛
?اى ذوالقرنين! آيا آن چه از پشت سرت را فتح كردى برايت كافى نبود، تا اين كه خود را نزد من رسانده اى؟
?ذوالقرنين گفت: تو كيستى؟ و چرا دست بر دهانت نهاده اى؟
?او گفت: من صاحب صور هستم، روز قيامت نزديك شده و من منتظرم كه فرمان دميدن صور از جانب خدا به من داده شود و صور را بدمم. سپس سنگى (يا شبيه سنگى) را به طرف ذوالقرنين انداخت، و گفت: اى ذوالقرنين اين سنگ را بگير اگر سير شد تو نيز سير مى شوى و اگر گرسنه شد تو نيز گرسنه مى گردى.
?ذوالقرنين آن سنگ را برداشت و از همان جا به سوى لشگر و ياران خود بازگشت، و جريان حركت در منطقه ظلمات و ديدنىوهايش را براى آنها شرح داد، سپس آن سنگ را به آنها نشان داد و گفت: در منطقه ظلمانى جوان زيبا و سفيدپوشى خود را صاحب صور، (اسرافيل) معرفى كرد و اين سنگ را به من داد و گفت: اگر اين سنگ سير گردد تو سير مى شوى، و اگر گرسنه گردد، گرسنه مى شوى، به من خبر بدهيد كه راز اين سنگ و پيام همراه آن چيست؟
?او دستور داد ترازويى آوردند، آن سنگ را در يك كفه ترازو نهاد، و سنگى مشابه و هم وزن آن در كفه ديگر. اين سنگ سنگينى كرد، سنگ ديگر در كنار سنگ هم وزن نهاد، باز اين سنگ سنگينى كرد، و به اين ترتيب تا هزار سنگ در يك كفه ترازو نهادند، و آن سنگ صاحب صور را در كفه ديگر، باز همين كفه پايين آمد و خود را نسبت به هزار سنگ مشابه خود سنگين تر نشان داد.
?حاضران حيران و شگفت زده شدند، و گفتند: اى سرور ما! ما به راز و مفهوم پيام همراه آن آگاهى نداريم.
داستان ذوالقرنين
قسمت پنجم (قسمت پایانی)
?سنگ عجيب و عبرت ذوالقرنين و گريه او براى سفر آخرت(بخش دوم)
?حضرت خضر عليه السلام كه در آن جا حاضر بود به ذوالقرنين گفت: تو از كسانى كه آگاهى ندارند، سؤال مى كنى، من به راز اين سنگ آگاهى دارم از من بپرس.
?ذوالقرنين گفت: تو به ما خبر بده، و راز و اسرار اين سنگ را براى ما بيان كن.
?خضر عليه السلام ترازو را به پيش كشيد، و آن سنگ را از ذوالقرنين گرفت و در ميان يك كفه ترازو نهاد، سپس سنگى هم وزن و مشابه آن در كفه ديگر ترازو نهاد، سنگ ذوالقرنين مثل سابق سنگين تر بود، خضر مقدارى خاك روى سنگ ذوالقرنين ريخت، با اين كه اين كه اين مقدار خاك موجب سنگينى بيشتر مى شد، در عين حال وقتى كه ترازو را بلند كرد، ديد دو كفه ترازو مساوى و يكنواخت شد.
?همه حاضران در برابر علم خضر عليه السلام شگفت زده شده، و بر احترام خود نسبت به خضر عليه السلام افزودند، سپس حاضران به ذوالقرنين گفتند: ما راز اين موضوع را ندانستيم و مى دانيم كه خضر عليه السلام جادوگر نيست، پس چرا ما كه هزار سنگ در كفه ديگر نهاديم باز سنگ شما سنگين تر بود، اما خضر عليه السلام با اين كه مقدارى خاك بر سر سنگ شما ريخت، و با يك سنگ سنجيد، دو كفه ترازو مساوى و يكنواخت شدند؟!
?ذوالقرنين به خضر گفت: علت و راز اين موضوع را براى ما شرح بده.
?خضر عليه السلام گفت: فرمان خدا در ميان بندگانش نافذ، و سلطان او بر همه چيز قاهر و غالب، و حكمتش بيانگر مشكلات است، خداوند انسانها را به همديگر مبتلا كند، و اكنون من و تو را به همديگر مبتلا نموده است…
?اى ذوالقرنين! اين سنگ يك مثال است كه صاحب صور (اسرافيل) براى تو زده است، در حقيقت صاحب صور چنين گفته: مَثَل انسانها همانند اين سنگ است كه اگر هزار سنگ ديگر را با او بسنجند، باز اين سنگ سنگين تر است. ولى وقتى كه خاك بر سر آن ريختى، سير (معتدل) مى شود و به حال واقعى خود بر مى گردد، مَثَل تو نيز همين گونه است، خداوند آن همه ملك در اختيار تو نهاده به آنها راضى نشدى تا اين كه چيزى را طلب كردى كه هيچ كس قبل از تو آن را طلب نكرده است، و به منطقه اى وارد شده اى كه هيچ انسان و جنى به آن وارد نشده است.
?صاحب صور مى خواهد اين نصيحت را به تو كند كه:
?ابنُ آدَمَ لا يَشبعُ حَتَّى بُحثى عَلَيهِ التِّرابُ?
✨انسانها سير نمى شوند مگر وقتى كه خاك (گور) بر سر آنها بريزد.✨
?ذوالقرنين از اين مثال، سخت تحت تأثير قرار گرفت و گريه شديد كرد و گفت:
?اى خضر! راست گفتى، صاحب صور براى من اين مَثَل را زد، و پس از اين پيشروى، ديگر فرصتى براى من نخواهد بود تا باز به پيشروى ديگر دست بزنم.
?سپس ذوالقرنين از آن منطقه باز گشت و به سرزمینش مراجعت نمود، و در همان جا بود تا مرگش فرا رسيد.
دیدگاهتان را بنویسید