مقدمات حفظ قرآن کریم
یکم:نیت وانگیزه
اولین امری که برای آغاز هر کار باید مورد توجه قرارگیرد، نیت و انگیزه انجام آن کار است. چرا که آنچه در طول ادامه کارمی تواند راه گشای فرد بوده و در صورت بروز مشکلات در پیمودن راه، دستگیراوباشد، نیت و انگیزه ای است که عامل آغاز آن کار است .
امام صادق (علیه السلام) درفرمایش زیبایی در این باره فرموده اند:
هرگز بدن ازآنچه نیت و انگیزه، نسبت به آن قوی باشد ضعیف و ناتوان نمی شود.
یکی از شرط های پذیرفته شدن همه ی اعمال عبادی، اخلاص است. بدین معنا که فرد، آن عمل عبادی را با قصد تقرب به خدای تعالی و برای رضایت و خشنودی او انجام دهد. در حدیثی گرانمایه، امام علی (علیه السلام) فرموده اند: ” اخلاص معیار قبولی در عبادت است ” .
حافظ قرآن همواره باید مراقب باشد که هدف و انگیزه اصلی او رضایت پروردگار خود و تقرب و جلب محبت او باشد و هر انگیزه غیر الهی را از خود دور بدارد. البته باید مراقب بود شیطان از همین راه انسان را به زمین نزند. قرآن کریم، معیار انجام همه اعمال عبادی را اخلاص و خدا محوری می داند. البته بهره مندی از دنیا را نیز نفی نکرده است بلکه کنار توجه به آخرت، توجه به دنیا را نیز لازم می داند. پروردگار متعال در قرآن کریم فرموده است: ” در آنچه خداوند به تو داده است، سرای آخرت را جستجو نما و بهره ات را نیز از این دنیا فراموش نکن “.
دوم : اراده و همت والا
پس از نیت و انگیزه، تصمیم و عزم و اراده ی جدی برای حفظ، بسیار حائز اهمیت است.قدرت اراده و بلند همتی، بیش از قدرت حافظه و استعداد های شخصی می تواند، موثر و کارگشا باشد. ممکن است افرادی از استعداد و حافظه بسیار قوی برخوردار باشند، ولی دچار ضعف اراده باشند. اما در دسته مقابل افرادی هستند که از استعداد و حافظه متوسطی برخوردار بوده، ولی با اراده قوی و جدیت در انجام کارها، همواره در کارهای بزرگ توفیق افزون تری دارند. این گونه افراد، احتمال توفیق بیشتری در حفظ خواهند داشت.
سوم: نظم
تصمیم جدی و تلاش بدون نظم، کارساز نیست. یکی از شرط های اصلی موفقیت در حفظ قرآن، نظم در انجام برنامه های حفظ و به یادسپاری آیات و نظم در تکرار محفوظات است.
چهارم: دعا و توسل
دعا ازعبادت های ویژه ای است که خدای تعالی آن را برای سعادت بندگان و تقرب به خویش قرار داده است. دعا می تواند زمینه ی جلب توفیقات و برکات معنوی را برای انسان فراهم نموده و ادامه راه حفظ را آسان تر سازد.
پنجم: ایجاد فراغت و فرصت کافی و مناسب
برای آغاز نمودن حفظ، لازم است برنامه های علمی، تحصیلی و شغلی را بررسی نموده و فرصت و فراغت کافی را ایجاد نمود.برخی گمان می کنند قادرند با وجود برنامه های متعدد و فقط با استفاده از زمان های تلف شده، به حفظ کل قرآن بپردازند. ولی این باور درست نیست.چرا که در این صورت حفظ قرآن با مشقت و پایداری کمتر همراه خواهد بود.افزون بر آن برای حفظ لازم است بهترین زمان ها اختصاص یابد.
ششم: انتخاب هم بحث و همراه
یکی از رموز پیروزی و موفقیت حافظ ، داشتن یک دوست و همراه در این طریق است. بخش هایی از مسیر حفظ نیازمند همراهی فردی است که مانند شما حافظ قرآن بوده و با نکاتی که در صفحات بعد خواهد آمد، شما را در انجام برنامه ها یاری رساند. این فرد را به اصطلاح “هم بحث” می نامیم. مهم ترین ویژگی های یک هم بحث خوب موارد زیر است:
۱.از لحاظ روحیات اخلاقی و شرایط سنی فاصله چندانی با شما نداشته باشد.
۲.منظم، جدی و با همت باشد.
۳.علاقه مند به مباحثه حفظ قرآن باشد.
۴.تا جای ممکن میزان حفظ او به شما نزدیک باشد.
۵.تا جای ممکن کیفیت محفوظات او همانند شما باشد.
۶.دقیق و با حوصله بوده و هنگام استماع محفوظات شما، قادر به تشخیص اشکالات شما باشد.
هفتم: انتخاب استاد و راهنما
مقدمه مهم دیگر آن است که انسان بتواند از راهنمایی های یک استاد و راهنما که خود حفظ قرآن را به خوبی به پایان برده و بر محفوظات خود مسلط است،بهره بگیرد.موثرترین شیوه بهره مندی از استاد،آن است که شخص در قالب یک کلاس آموزشی که همه شاگردانش اشتغال به حفظ دارند،حضور یافته و هر روز محفوظات خویش را برای استاد،تلاوت کند.
هشتم: انتخاب مصحف مناسب حفظ
یکی از مسائلی که همواره مورد توجه حافظان قراردارد، مصحف حفظ و ویژگی های آن است.
***ویژگی ها:***
۱-رسم الخط مصحف
مهم ترین نکته در انتخاب مصحف رسم الخط انتخاب شده است که هم اکنون بهترین و ضابطه مند ترین رسم الخط در جهان اسلام، رسم الخط مصری است که توسط خطاط معروف سوری جناب آقای عثمان طه نگاشته شده است.
۲-ساده بودن
مقصود از ساده بودن مصحف، عاری بودن از نقش و نگارهایی است که گاهی برای تزیین قرآن در آن به کار می رود.
۳-رنگ مناسب زمینه
رنگ زمینه صفحات مصحف به سلیقه هر شخص، بستگی دارد. اما باید از رنگ هایی استفاده کرد، که چشم را زود خسته نمی کند و هنگام نگاه کردن به صفحات، انسان دوست دارد،آیات بیشتری از آن مصحف را تلاوت نماید.
رنگ زمینه سفید چشم را زود خسته می کند و رنگ هایی همچون آبی آسمانی و کرم کم رنگ در میان حافظان بیشتر مورد استفاده است.
۴-قطع و اندازه مناسب
مناسب است، قرآنی که برای حفظ انتخاب می شود، در قطع بزرگ مانند وزیری باشد، برای اینکه در هنگام قرائت علامتی از دید پنهان نماند و فرد بتواند آیات را درست و متقن حفظ نماید.اما برای مرور می توان از قرآن هایی با قطع های کوچکتر استفاده نمود.
۵-مصحف ترجمه دار آری یا خیر؟
اگرچه مطالعه ترجمه برای حفظ لازم است، اما مصحفی که آیات از روی آن حفظ می شود، بهتر است دارای ترجمه نباشد.بهتر است در کنار قرآن دیگری که ترجمه دار است در اختیار داشته باشند.
نهم: انتخاب ترجمه مناسب
ترجمه مورد استفاده حافظ باید از ویژگی هایی برخوردار باشد که او را در فهم بهتر آیات و ارتباط ساختاری و معنایی جملات آیه و سوره، یاری رساند. از همین رو ترجمه هایی مفید تر به نظر می رسند که با کمک بیان تفسیرمختصر در خلال ترجمه، مقصود اجمالی برخی آیات و عبارات_ که برای فهم آن نیازمند مراجعه به تفسیر هستیم_ را واضح نموده، تا حافظ بتواند با برقراری ارتباط مفهومی، به خوبی آن را در ذهن ثبت نماید.
هم اکنون بهترین ترجمه هایی که میتوان بااین خصوصیات نام برد عبارتند از ترجمه ایت الله مشکینی (رحمة الله) و ترجمه آیت الله مکارم شیرازی (مد ظله العالی)
دهم: انتخاب تلاوت ترتیل مناسب
یکی از امور موثر در کار حفظ، بهره مندی از یک تلاوت ترتیل مناسب است.اما وابسته شدن به ترتیل خاص مناسب نیست البته در مورد خردسالان و کودکان که روش حفظ آنها از طریق استماع زیاد تلاوت ترتیل و با اتکا بر حافظه شنیداری است، این امر اجتناب ناپذیر است.
ویژگی های ترتیل مناسب
۱-اتقان در فصاحت و تجوید
یکی از شاخصه های مهم ترتیل که در روایات نیز بدان اشاره شده است، تلفظ درست و دقیق حروف است. دانش تجوید متکفل بیان این امر است.
۲-رعایت مواضع صحیح وقف و ابتدا
ذکر این نکته ضروری است که عدم رعایت مواضع صحیح وقف و ابتدا گاهی منجر به تداعی معانی شرک آمیز و کفر آلود میگردد.
۳-تنوع و زیبایی نغمات
پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) فرموده اند: قرآن با صدای زیبا آراسته میگردد.
۴-برخورداری از سرعت مناسب
ترتیلی که یک جز را در حدود ۵۰ دقیقه تا یک ساعت بخواند، و بیشتر یا کمتر از این مقدار مناسب نخواهد بود.
دیدگاهتان را بنویسید