محمدحسن حسین پور - کاشانیجمعه - 29 می 2015
بسم الله الرحمن الرحیم
بسیار کسانی هستندکه دوست دارند قاری شوند و یا حداقل قرآن را با صوت خوش وزیبابخوانند اما فکر می کنند صدای خوبی ندارند؛ غافل از این که صدای خوب فقط ۳۰ درصد کار هست، بسیاری از قاریان نمونه هستند که صدای خوبی ندارند اما یاد گرفتند خوب بخوانند.
آموزش صوت و لحن :
چنانچه مراحل قبلی (روخوانی، روانخوانی و تجوید قرآن) را فرا گرفتید، مرحله پایانی و مهم، مربوط به «صوت و لحن» می باشد.
راههای یادگیری صوت و لحن:
۱ـ «تقلید از یک قاری معتبر جهان اسلام» سعی کنید یک قاری برتر و مورد اعتماد (با راهنمایی استادتان) برای خود انتخاب کنید.
به دو نکته توجه داشته باشید !
الف: قاری که از او تقلید می کنید، مورد علاقه و پسند شما باشد. زیرا بدون علاقه به تلاوت قاری مورد نظر، تقلید امکان پذیر نیست (البته اگر استاد شما طبق صلاح شما کس دیگری را انتخاب نمود باید قبول کنید، گرچه به او علاقه نداشته باشید، زیرا به مرور زمان علاقه پیدا خواهد شد). یکی از اساتید مصری را که صدا و سبک قرائت او بیشتر برای شروع کار مناسب است را بعنوان استاد و الگوی قرائت خودتان انتخاب کنید.
ب: صدای شما با تن صدای او هماهنگ باشد، بدین معنا که کشش حنجره او با حنجره شما سازگار باشد و بتوانید از سبک و روش تلاوت او تقلید کنید.
توصیه می شود افراد بالای ۲۰ سال از قاری عبدالباسط تقلید نکنند، بلکه از قاری محمد صدیق منشاوی تقلید کنند، پس از آن که پختگی حاصل کردید آنگاه می توانید از عبدالباسط تقلید کند، زیرا تقلید از عبدالباسط برای ابتدای کار، مشکل و خسته کننده است. بهترین گزینه برای تقلید، استاد منشاوی است؛ زیرا لحن تلاوت سریع شکل می گیرد و این برای مسابقات حفظ قرآن، قرائت قرآن و اذان گفتن بسیار مناسب است و مهمتر است که حسّ و حُزن خیلی خوبی دارد که قطعا در تلاوت انسان تاثیر می گذارد.
به هیچ وجه استاد شحات انور، انور شحات، مصطفی اسماعیل و یا متولی عبدالعال، را به عنوان اوّلین کسی که قرار است از او تقلید کنید، انتخاب نکنید (اما در مراحل بعد مشکل ندارد).
۲ـ استفاده از سی دی ها و نوارهای آموزش صوت و لحن برای پرورش صوت و بکارگیری نغمه های قرآنی .- حتی المقدور از تلاوت هائی استفاده کنید که :
الف-بروایت حفص از امام عاصم باشد( بدون اختلاف قرائت).
ب- تکرارو رفت وبرگشت در آیات را نداشته باشد.
ج-تلاوت مجلسی را انتخاب کنید که کمترین سرو صدا و کیفیت صوتی خوبی داشته باشد.
۳-پس از چندین مرتبه گوش دادن به تلات این بار هنگام گوش دادن با استاد زمزمه کنید.
۴-اصل بر اینست که دوبرابر گوش کنید یک برابر بخوانید.
۵-همان تلاوت استاد را بخوانید- صدای خود را ضبط کنید -گوش کنید – مقایسه کنید. ونزد استاد خود هم ارائه دهید.
۶ـ شرکت مستمروپیوسته در جلسات و محافل وکلاسهای قرآنی .
برای یادگیری صوت و لحن اصلا عجله نداشته باشید، شاید تقلید شماسال ها به طول انجامد تا بتوانید قاری ماهری شوید، اساتید مصری در سنین اغلب بین ۲۸ تا ۴۲ سالگی تلاوت های شاهکار و زیبای خود را ارائه داده اند، چون تلاوت های شاهکار اکثرا در سنین پختگی صورت می گیرد، البته اگر علاقه داشته باشید، خلاقیت و ابتکار بخرج دهید، می توانید زود پیشرفت کنید، همانند استاد عبدالباسط و محمد اللیثی که در جوانی برای خود سبکی ابداع کردند.
۷ـ همیشه به تلاوت های اساتید مصری گوش دهید، حتی اگر در حال غذا خوردن، و یا به کاری مشغول هستید، (بشرطی که در حین قرائت صحبت نکنید)واگر این امر طوری باشد که از روی قرآن هم خط ببرید اثر آن بسیار بسیار بیشتر خواهد بود.
این نکته یکی از رمزهای مهم موفقیت در ابداع اصوات و الحان و فنون تلاوت است.
روش درست گوش دادن به تلاوت:
مهمترین نکته اینست که نباید عجله داشته باشید، چندین بار کل قرائت را خوب گوش کنید و با لحن و کلیّت قرائت استاد آشنا شوید. بعد قرائت را به چندین قسمت (مثلا ۵ دقیقه ای) نغمه به نغمه تقسیم کنید؛ یعنی ۵ دقیقه اول یک قسمت، ۵ دقیقه ی دوم یک قسمت و به همین صورت تا پایان قرائت و بعد باید هر روز حداقل نیم ساعت روی آن ۵ دقیقه هایی که تقسیم کردید تمرین کنید.
۵ دقیقه اول را خوب گوش کنید، در این ۵ دقیقه ممکن است استاد مثلا ۱۰ تا ۱۵ فراز یا نفس بخواند (فراز یعنی از وقتی شروع به خواندن می کند تا وقتی که مکث می کند) از نفس اول باید خوب گوش کنید و همین را آن قدر گوش بدهید و تمرین کنید تا دقیقا مثل خود استاد بتوانید همان سبک و لحن را بخوانید. تا زمانی که نتوانستید نفس اول را دقیقا یعنی حداقل ۸۰ درصد شبیه استاد بخوانید سراغ نفس دوم نروید. البته باید بدانید که پردازش آهنگ ها وملودیها در مغز انسان کمی طول میکشد.
بنابراین ممکن است وقتی یک قسمت را که یاد گرفته اید هفته بعد هم تمرین کنید چیزهای بهتری یاد بگیرید و بهتر از قبل هم بخوانید.
گوش انسان با ۱۰ بار در یک روز گوش کردن متوجه همه زوایا نمی شود پس باید وقتی یک قسمت را تقریبا یاد گرفتید حتما تا دو سه هفته، هر هفته یک بار آن قسمت را اول چند بار با دقت گوش کنید بعد تمرین کنید و صدایتان را ضبط کنید و از نظر سرعت تلاوت و غیره … آن را باز بینی کنید.
سعی کنید هر نفس را در حین یادگیری صوت و لحن حفظ کنید. یعنی کلماتی که در آن یک نفس خوانده شد، بعد از یادگیری کامل نفس اول بسراغ نفس دوم بروید و به همین ترتیب بقیه را اجرا کنید.
پس از آماده کردن (مثلا ۵ دقیقه) نوبت به تحویل آن به استاد می رسد. البته قبل از رفتن به جلسه و خواندن نزد استاد، حتما صدای خودتان را ضبط کنید و با الگو مقایسه کنید. اگر حداقل ۹۰ درصد شبیه بود معلوم است شما موفق بودید و درست تمرین کردید اگر کمتر باشد باز هم باید بیشتر تمرین کنید. ولی حتما پیش یک استاد خوب بروید (حتی اگر آماده نباشید) و هر هفته یا حداقل هر دو هفته یکبار جایی را که تمرین کردید و خوب حفظ کردید تحویل بدهید تا استاد شما را راهنمایی کند و بتوانید راحت تر پیش بروید. البته حتما صدایتان و حرف های استاد را کاملا ضبط کنید و بعد از کلاس چند بار گوش کنید تا خوب به نقاط ضعف وقوت خود پی ببرید و بتوانید آنها را اصلاح کنید.
یک قرائت ممکن است سه ماه طول انجامد تا بتوانید از آن تقلید کنید. بعد نوبت به قرائت دوم می رسد و به همین ترتیب تا وقتی که حداقل بین ۵ سال همینطور تقلید کنید البته فقط از یک استاد. بعد از آن میتوانید با آشنا شدن بیشتر با قرآن و قرائت و تسلطی که درطول این مدت و تمرین بدست آوردید جاهای دیگر قرآن را هم بخوانید. نا گفته نماندخیلی خوب است که در انتخاب لحن و آهنگ معنای آیات را هم بدانید چون هدف اصلی از تلاوت قران انتقال معنا به مستمعین است، پس باید ترجمه و تفسیر هم بخوانید و در کنار یادگیری صوت و لحن زمانی را هم برای این موضوع بسیار مهم صرف کنید که متاسفانه در کشور ما و در جلسات قرآنی به آن معمولا توجهی نمی شود یا خیلی کمتر از بقیه، مورد توجه قرار می گیرد.
یک انحراف بزرگ در بین بعضی قاریان ایرانی متاسفانه متداول است که خیلی از جوانان به دنبال این هستند که نت های موسیقی هایی را یاد بگیرند و دستگاه های مختلف موسیقایی را بیاموزندحتی قبل از فراگیری قواعد تجویدی وصحت قرائت. استاد عبدالباسط به اقرار خودش و نظر کارشناسان چیزی از موسیقی نمی دانسته ولی تلاوت هایی جاودانه ای داشته است.
تذکر۱- آهنگ یا همان لحن را باید از استاد الگوی خود یاد بگیرید و با صدای خودتان همان آهنگ را اجرا کنید و نباید صدای خودتان را شبیه استاد الگو در بیاورید( صدای خود را کلفت یا نازک کنید) . چون تلاوت شما در این صورت مصنوعی بوده و به حنجره ی شما آسیب های جدی وارد خواهد نمود .
تذکر۲-در تقلید از قرائت استاد الگو خوب گوش دادن مهم است نه زیاد شنیدن- گوش دادن با شنیدن فرق دارد .شنیدن آنست که شما بین صداهای مختلف قرار گرفته همه را می شنوید وپس از اندکی فراموش میکنید ولی اگر روی صدا ی مخصوصی تمرکز کنید بطوریکه بیادتان بماند آن گوش دادن است که در مغز وحافظه می ماند.
(موفق وموئد باشید. ۱۳۹۴/۳/۸)
(مجمع النور قرآن کریم کاشان) گردآورنده وتصحیح : حسینپور کاشانی
ادامه دارد……………
دیدگاهتان را بنویسید